تعزیه،مهم‌ترین سنگر برای ترویج فرهنگ عاشورایی است

اورنگ نارکی، نویسنده، کارگردان و تعزیه‌گردان گچسارانی در گفتگو با  پایگاه خبری تحلیلی «صبح زاگرس» در خصوص ضرورت تبیین مکتب عاشورا با استفاده از زبان هنر در جامعه گفت: معتقدم که باید آموزه‌های نهضت عاشورا در جامعه تبیین شود، چراکه قیام اباعبدالله الحسین علیه‌السلام در جهت جلوگیری از ظلم، تشکیل حکومت اسلامی و احیای امربه‌معروف و نهی از منکر بوده است.

وی بابیان اینکه استفاده از آموزه‌های عاشورایی و تبیین مکتب اباعبدالله علیه‌السلام در راستای ارتقای سطح فرهنگ دینی جامعه به‌عنوان یک ضرورت برشمرده می‌شود، افزود: دشمنان از مدت‌ها پیش برای جدایی جوانان از فرهنگ عاشورا دست‌به‌کار شده‌اند، درحالی‌که نظام سلطه با توطئه‌های مختلف به دنبال دوری نسل جوان از قرآن و اهل‌بیت علیهم‌السلام هستند.

نارکی بیان کرد: نهضت عظیم حسینی دارای ابعاد مختلفی است که هر بُعد آن می‌تواند برای ما درس‌آموز، الهام‌بخش و عبرت آفرین باشد، اگرچه استکبارستیزی و مبارزه با ظلم از محورهای اصلی قیام امام حسین علیه اسلام در کربلا بوده است درحالی‌که امربه‌معروف و نهی از منکر از اهداف قیام عاشورا برای مقابله با انحرافات عقیدتی، فکری و سیاسی حکومت فاسد اموی به شمار می‌رود.

نویسنده گچسارانی با اشاره به اینکه هنر نقش بسیار مؤثری در فرهنگ محرم و عاشورایی دارد، تصریح کرد: امروزه با توجه به تهاجم فرهنگی دشمن، ضرورت دارد هنرمندان برای ترویج فرهنگ مقاومت و ایستادگی تلاش بیشتری داشته باشند و زبان هنر ساده‌ترین و تأثیرگذارترین راه برای ترویج فرهنگ عاشورا به نسل‌های جدید جامعه است؛ چراکه زبان هنر زبان احساس است و به‌واسطه شعر، موسیقی، تصویرسازی و نمایش بهتر می‌توان به ترویج فرهنگ عاشورا و ارزش‌های  آن پرداخت.

کارگران گچسارانی در بخش دیگری از سخنانش به نقش هنر تعزیه در نهادینه کردن فرهنگ عاشورا اشاره کرد و گفت: هنر اصیل تعزیه از گذشته تاکنون جزء هنرهای پرمخاطب بوده و همیشه رونق بسیاری هم داشته است به آن جهت که از بطن مردم برخاسته و همیشه نیز با حمایت مردم و هنرمندی آن‌ها برپاشده است.

وی در ادامه با اشاره به ویژگی‌های هنر اصیل تعزیه هم گفت: تعزیه یک نمایش موسیقایی است که با آمیختن این عنصر، تعزیه به جامعیت مطلوب خود دست می‌یابد و می‌تواند مفاهیم ظریف خود را به نحو مطلوب منتقل کند. اهمیت موسیقی در بافت تعزیه را از دید زیباشناختی نباید نادیده گرفت چون تعزیه بدون موسیقی به‌طور حتم از بار عاطفی کمتری برخورداراست، به جهت اینکه موسیقی عاملی مؤثر در ضبط‌وربط صحنه‌ها و تشریح و بیان حالت‌های خاص و عام است.

کارگردان و تعزیه‌گردان گچسارانی ادامه داد: بنابراین با موسیقی تماشاگر به مفاهیمی از قبیل رزم، میدان جنگ، حزن خوانی، عوض شدن صحنه‌ها، رجزخوانی و حریف خوانی پی می‌برد. جدایی از این موارد تعزیه‌خوانان باید موسیقی را به شکل اصولی بدانند، چون آن‌ها باید در دستگاه‌های آواز ایرانی بخوانند تا بتوانند آن احساس ناب را در ذهن تماشاگران به وجود آورد. باید توجه داشت که نماد و نشانه‌های تعزیه در لباس و ابزار تجلی پیدا می‌کند و شخصیت‌ها بر مبنای جایگاه و اعتبار از آن‌ها استفاده می‌کنند درنتیجه به‌صورت یک کد و علامت غیر گفتاری در بیان تفهیم بیشتر اجراها نیز به کار می‌رود.

وی افزود: رنگ‌ها معرف روحیات و کردار اشخاص تعزیه هستند و این ترکیب پرمعنی رنگ، از علم گرفته تا خیمه‌گاه و لباس‌ها وجود دارد که در برگزاری مراسم تعزیه هر گروه رنگ و لباس خاصی دارد و بر اساس این کلیت است که شخصیت‌های منتسب به هر گروه (اولیا و اشقیا) از رنگ و لباس خاصی استفاده می‌کنند؛ بنابراین «تعزیه‌گردان» یا «معین البکاء» ضمن اینکه نقش کارگردان را به تعابیر امروزی به عهده دارد وظیفه‌ای فراتر از آن را نیز بدوش می‌کشد. او پخته‌ترین و آگاه‌ترین فرد در تعزیه است، به همه زیروبم‌ها نه‌تنها اجرایی بلکه روحی و معنوی اثر و شرایط مکانی آن آگاه است.

کارگردان و تعزیه‌گردان گچسارانی ادامه داد: تعزیه‌گردان بعد از شروع تعزیه در همه‌جا حضور دارد، حرکت بازیگران، نوازندگان و حتی تماشاگران را نیز تنظیم می‌کند، لوازم صحنه را جابجا می‌کند و اشراف کامل بر روند تعزیه دارد. بااین‌وجود نیز طبیعی است که تعزیه با محتوایی غنی و فرم و قالبی که در دنیا یگانه است، نه‌تنها باید از جایگاهی ویژه در فرهنگ نمایشی ما برخوردار باشد، بلکه به‌عنوان سمبل هنر نمایش ایرانی به جهانیان معرفی شود چراکه عامل اعتقاد، مذهب و هنر در به وجود آمدن تعزیه بسیار تأثیر داشته است لذا باید تعزیه را هنرنمایش ایرانی نام نهاد.

نارکی تصریح کرد: فاجعه کربلا و عدالت‌خواهی حضرت اباعبدالله حسین علیه اسلام خود رقم زننده یک حرکت متفاوت می‌شود و حضور شخصیت سیدالشهدا علیه‌السلام اصلی‌ترین عامل در شکل‌گیری تعزیه می‌گردد. تعزیه در کنار همه مشروعیت‌ها ازآنجایی‌که روی مرز ظریف مذهب و هنر حرکت می‌کند، می‌بایستی از آزمون فقه و فلسفه اسلامی عبور کند تا بتواند به‌عنوان یک هنر جامع نمایشی مذهبی موردپذیرش قرار گیرد.

نویسنده گچسارانی ادامه داد: عناصری که تعزیه را در خود جایگزین نموده‌اند، بی‌شمارند ولی اساسی‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از دسته روی، سینه‌زنی، مقتل خوانی، روضه‌خوانی، نوحه‌خوانی و شمایل گردانی است. عناصر نمایشی تعزیه از دید محققین به یک جریان هنری همانند طبیعت می‌ماند که از عناصر گوناگونی تشکیل‌شده است، عناصری که نبود هر یک از آن‌ها هماهنگی لازم را از بین نمی‌برد ولی ترکیب آن‌ها باهم زیبایی و هماهنگی خاصی را به وجود می‌آورد هرچند هر یک از آن‌ها تاریخ پیدایش جداگانه‌ای دارند ولی به شکل ماهرانه‌ای در کنار یکدیگر قرارگرفته‌اند.

وی در پایان هنر تعزیه را مهم‌ترین سنگر برای ترویج فرهنگ عاشورایی برشمرد و اظهار کرد: بخش مهمی از باور، آئین و آموزه‌های تبلور فرهنگ شیعی و عزاداری برای اباعبدالله الحسین علیه‌السلام را در هنر تعزیه می‌توان یافت و این همان رسالت زنده نگه‌داشتن عاشورا و انتقال صحیح آن به نسل‌های بعدی است چراکه تعزیه‌خوانی از نزدیک با مردم در ارتباط بوده و به‌راحتی همانند دیگر هنرهای چهره به چهره، تأثیر خود را می‌گذارد.

انتهای خبر/