«پایتخت ۷»؛ استمرار محبوبیت در غیاب روایت

هفتمین فصل از مجموعه تلویزیونی پایتخت این شب‌ها از قاب شبکه یک سیما پخش می‌شود و توانسته بار دیگر بخش قابل‌توجهی از مخاطبان رسانه ملی را پای تلویزیون بنشاند. بر اساس آمار رسمی، مجموع بازدید این مجموعه در پلتفرم تلوبیون از مرز ۳۵ میلیون بار گذشته است؛ آماری که نشان می‌دهد برند پایتخت همچنان از آن دسته تولیدات تلویزیونی‌ست که موفق به حفظ پیوندی زنده با مخاطب عام شده است.
با این‌همه، در ورای این اقبال کم‌نظیر، پرسش‌هایی جدی درباره کیفیت فیلمنامه، انسجام روایی و ظرفیت‌های مغفول‌مانده این اثر مطرح است؛ پرسش‌هایی که اگرچه ممکن است در هیاهوی استقبال عمومی کمتر شنیده شوند، اما در ارزیابی فرهنگیِ دقیق‌تر، اهمیت مضاعف دارند.
بازیگران؛ تداوم کیفیت در دل تکراربازیگران اصلی پایتخت همچنان نقطه اتکای اصلی این مجموعه به شمار می‌روند. حضور چهره‌هایی مانند ریما رامین‌فر، محسن تنابنده، احمد مهرانفر، نسرین نصرتی و سایر اعضای خانواده نقی معمولی، با اجرایی روان و شیمی بازیگری کم‌نظیر، موجب شده تا حتی در لحظاتی که متن دچار لکنت یا ایستایی است، سریال جان بگیرد.تجربه مشترک این بازیگران در هفت فصل، حالا به سرمایه‌ای بدل شده که بخش قابل‌توجهی از بار عاطفی و طنز سریال را بر دوش می‌کشد. بازی‌ها بی‌اغراق روان‌اند، بی‌هیاهو اما مؤثر؛ و همین موضوع یکی از دلایل اصلی حفظ مخاطب در لحظات کم‌جان روایت به‌شمار می‌رود.
فیلمنامه؛ چالش محوری این فصلنقطه‌ضعف اصلی فصل هفتم، بی‌تردید در حوزه فیلمنامه است. روایتی که در این فصل پیش گرفته شده، از انسجام، تعلیق و پیش‌برندگی لازم بی‌بهره است و بیشتر به مجموعه‌ای از موقعیت‌های پراکنده شبیه است تا داستانی با آغاز، میانه و پایان مشخص. حتی لحظات احساسی یا طنزآمیز نیز عمدتاً فاقد زمینه‌سازی دراماتیک‌اند و گاه تنها بر پایه تعلق خاطر مخاطب به کاراکترها اثرگذار می‌شوند.این ضعف ساختاری باعث شده فرصت‌های دراماتیک و فرهنگی متعددی که در بطن این برند نهفته‌اند، از دست بروند. در غیاب یک پیرنگ منسجم، پایتخت ۷ بیش از آنکه روایت‌گر قصه‌ای جدید باشد، بازتولید فرمی آشنا برای مخاطبی‌ست که نوستالژی‌اش را دنبال می‌کند.
استمرار محبوبیت؛ سرمایه‌ای اجتماعیبا وجود این کاستی‌ها، نمی‌توان از محبوبیت گسترده این مجموعه چشم پوشید. وفاداری مخاطبان به پایتخت حاصل سال‌ها تعامل موفق با فرهنگ عمومی و شخصیت‌پردازی‌هایی‌ست که در حافظه جمعی جا خوش کرده‌اند. استقبال میلیونی از پخش آنلاین این مجموعه نشان می‌دهد که پایتخت هنوز برای مخاطب عام، واجد جذابیتی زنده و جاری‌ست.این سطح از پیوند با مخاطب، مزیتی بی‌بدیل است که می‌تواند ـ و باید ـ به ابزاری برای روایت دغدغه‌های عمیق‌تر، پرسش‌های اجتماعی، و خلق تجربه‌ای فرهنگی بدل شود. اما به نظر می‌رسد فیلمنامه این فصل، نه تنها در بهره‌گیری از این امکان موفق نبوده، بلکه در مواردی آن را به حاشیه نیز رانده است.
ابتذال کمتر، آموزندگی کمترنکته مثبت قابل‌توجه در فصل هفتم (تا قسمت 15)، فاصله گرفتن آن از برخی شوخی‌ها و حاشیه‌هایی‌ست که در فصل گذشته موجب انتقاد شده بود. ظاهراً مدیران رسانه ملی در بازبینی محتوایی این فصل، دقت بیشتری به‌خرج داده‌اند و نتیجه آن، اثری با هنجارشکنی کمتر از نظر ساختار اخلاقی و گفتاری است.با این‌حال، این خروجی شکلی، به معنای حضوری مؤثر در حوزه فرهنگ‌سازی نیست. پیام‌های تربیتی، اجتماعی و اخلاقی که در برخی فصل‌های پیشین به‌طور طبیعی در بطن روایت شکل می‌گرفت، در این فصل کم‌رنگ است یا اساساً غایب. سریال سرگرم‌کننده باقی مانده، اما کمتر مسئله‌مند یا پرسش‌برانگیز است.
فرصت فرهنگیِ نیمه‌کارهپایتخت ـ به‌مثابه یک برند تلویزیونی پرنفوذ ـ ظرفیتی بی‌بدیل برای مداخله فرهنگی دارد؛ ظرفیتی که متأسفانه در فصل هفتم تا حد زیادی مغفول مانده است. در شرایط اجتماعی امروز، که نیاز به گفت‌وگو، همدلی و طرح هوشمندانه مسائل جامعه بیش از پیش احساس می‌شود، سریالی با این میزان از نفوذ و محبوبیت می‌تواند تبدیل به ابزاری مؤثر برای ارتقاء آگاهی عمومی شود.اما فقدان چشم‌انداز روشن در فیلمنامه، و تمرکز بر حفظ قالب آشنا، باعث شده تا این فرصت فرهنگی به یک سرگرمی قابل قبول تقلیل یابد؛ سرگرمی‌ای که نه واجد پیام عمیق است، نه تجربه‌ای تازه می‌آفریند.
موفق اما کم‌اثرفصل هفتم پایتخت اگرچه توانسته به لحاظ جذب مخاطب موفق عمل کند، اما از منظر روایی، فرهنگی و خلاقانه، فاصله محسوسی با استانداردهای پیشین این مجموعه دارد. بازی‌های خوب و فضای آشنای اثر، آن را از فروپاشی کامل نجات داده‌اند، اما نمی‌توان نادیده گرفت که این فصل بیشتر به تکرار گذشته می‌ماند تا گامی تازه در مسیر رشد.این فصل از پایتخت، بیشتر دیده می‌شود تا آن‌که اثر بگذارد؛ بیشتر بازخوانی نوستالژی‌ست تا روایت اکنون. و این همان شکاف اصلی‌ست که اگر ترمیم نشود، دیر یا زود سرمایه اجتماعی این مجموعه را نیز فرسوده خواهد کرد.

منبع:فارس

انتهای خبر/